Kurcz Stefan h. Radwan (zm. 1702), wojewoda brzesko-litewski. Był trzecim synem Stanisława, wojewodzica derptskiego, i Doroty z Puciatów. Posiadał dobra Płużyny z miasteczkiem Walówka i folwarkami Miratycze, Pieszczanka z jeziorem Świteź w woj. nowogródzkim i Pietuchowo w pow. lidzkim, oraz dzierżył leśnictwo koniawskie i dubickie. W r. 1648 podpisał elekcję króla Jana Kazimierza, ok. r. 1650 został wojskim lidzkim. W latach «potopu» należał, wraz z najstarszym bratem Janem, chorążym lidzkim, do obozu sapieżyńskiego, walczył wraz z nim w szeregach pospolitego ruszenia lidzkiego. Ok. r. 1665 został podkomorzym lidzkim. Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych należał do opozycyjnego wówczas stronnictwa Paców związanego z Austrią. Dn. 3 I 1668 r. otrzymał kasztelanię brzesko-litewską i odtąd kierował wielokrotnie działalnością sejmiku brzeskiego.
W dobie bezkrólewia po abdykacji Jana Kazimierza K. został marszałkiem sądów kapturowych woj. brzeskiego, w r. 1670 był dwukrotnie dyrektorem sejmików przedsejmowych i dowódcą pospolitego ruszenia szlachty brzeskiej, w grudniu 1670 i sierpniu 1671 r. kierował pracami sejmików relacyjnych. Dn. 20 II 1672 r. domagał się na sejmie wynagrodzenia za prace w komisji wileńskiej i zapłaty długów wojsku, procesował się z poborcami powiatowymi. T. r. został wojewodą brzeskim litewskim. W styczniu 1673 r. należał, wraz z wojewodą wileńskim Michałem Kazimierzem Pacem i wojewodą trockim Marcjanem Ogińskim, do grona senatorów litewskich potępiających malkontentów gołąbskich. Na sejmie wyznaczony został deputatem do Trybunału Skarbowego w Grodnie. W czasie bezkrólewia po śmierci Michała Korybuta był komisarzem Konfederacji W. Ks. Lit. Na sejmie konwokacyjnym w r. 1674 popierał wniosek o powiększenie stałego wojska, uczestniczył następnie w sejmie elekcyjnym i podpisał wybór Jana Sobieskiego. W grudniu 1676 r. został ponownie dyrektorem sejmiku przedsejmowego, a w dwa lata później sejm wyznaczył go deputatem przy osobie Jana III i deputatem do Trybunału Skarbowego W. Ks. Lit. W r. 1677 był marszałkiem Trybunału W. Ks. Lit. W ostatnich latach panowania Jana III należał wraz z Pacami do gorliwych działaczy opozycyjnego stronnictwa sapieżyńskiego. W lutym 1695 r. wystąpił w senacie w obronie Kazimierza Sapiehy, woj. wileńskiego, w sporze jego z bpem wileńskim Konstantym Kazimierzem Brzostowskim; dn. 7 III 1697 r., w liście do sejmiku brzeskiego, potępił twórców związku wojskowego, który zrujnował również jego własne dobra. Słynął jako dobry mówca, wygłaszał oracje na sejmikach i zjazdach z okazji ślubów i pogrzebów.
W r. 1685 K. zbudował dla zakonu dominikanów kościół p. wezwaniem Św. Trójcy i klasztor drewniany w Walówce, przeznaczając na uposażenie zakonników folwark Jatwieź. Zbudował tam również cerkiew unicką, a nadto ufundował kościół w Płużanach. Z małżeństwa z kasztelanką wileńską Joanną Petronelą Sapieżanką (ślub ok. 1655) pozostawił synów Jana i Franciszka, porucznika wojsk litewskich, który utracił dobra ojca w Nowogródczyźnie i przeniósł się do pow. orszańskiego, oraz dwie córki: Teodorę, żonę Felicjana Kuczborskiego, podstolego trockiego, i Zofię, żonę Piotra Kotowskiego, starosty mozyrskiego, stronnika Sapiehów.
Portret K-ego jako fundatora kościoła dominikańskiego w Walówce istniał do r. 1945 w Czombrowie k. Nowogródka (Karpowiczów); – Estreicher; Słow. Geogr.; Boniecki, XIII 99, 209; Kojałowicz W. W., Herbarz rycerstwa W. X. Litewskiego tak zwany Compendium, Wyd. F. Piekosiński, „Herold Pol.” 1897, 116; Niesiecki; Orszańskij Gerbownik, Witebsk 1900, Istoriko-Juridičeskie Materialy, XXVIII cz. 2.; Uruski; Wolff, Senatorowie W. Ks. Lit.; – Barącz S., Rys dziejów zakonu kaznodziejskiego w Polsce, Lw. 1861 II 398–9; [Giżycki J.] Wołyniak, Wiadomości o dominikanach prowincji litewskiej, Kr. 1917 I; Korzon T., Dola i niedola Jana Sobieskiego, Kr. 1898 III; Sapiehowie, Materiały historyczno-genealogiczne i majątkowe, Pet. 1890 II, 123; – Akty Vil. Archeogr. Kom., V 45, 58, 74, 105, 131, 148, 188, VIII 345, XIII, 100; Medeksza S. F., Księga pamiętnicza wydarzeń zaszłych na Litwie 1654–1668, Wyd. W. Seredyński, Kr. 1875, Script. Rer. Pol., III; Ostrowski-Daneykowicz J., Swada polska i łacińska albo Miscellanea oratorskie seymowe i różne… L. 1745–7 I. 1 s. 378, I, 2 s. 100–4, I, 4 s. 89, I, 6 s. 42–55; Pisma do wieku i spraw Jana Sobieskiego, Wyd. F. Kluczycki, Kr. 1881; Sarnecki K., Pamiętniki z czasów Jana Sobieskiego, Oprac. J. Woliński, Wr. 1958 s. 190; Vol. leg., IV 900–901, 1007, V 140, 209, 321, 551; Wykaz podatku podymnego powiatu wołkowyskiego z r. 1690, Podał S. Krakowski, Wiad. Studium Hist. Prawa Lit., Wil. 1938 I 213, 228, 253.
Tadeusz Wasilewski